Όρθιος και μόνος μες στη φοβερή ερημιά του πλήθους..
Ο Μανώλης Αναγνωστάκης, κατ’ εξοχήν εκπρόσωπος της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, υπήρξε ένας ολιγόγραφος ποιητής, με δράση έντονα πολιτική, η οποία μάλιστα οδήγησε στην θανατική καταδίκη του το 1949. Λιγότερο γνωστός είναι για το κριτικό και λιγοστό πεζογραφικό του έργο. Τα ποιητικό του έργο συγκεντρώνεται στα Ποιήματα 1941-1971 και αποτελεί μια μεστή έκφραση της ποιητικής του ιδιοσυστασίας.
Μολονότι έχει πολλάκις χαρακτηριστεί ως χρονογράφος της μεταπολεμικής εποχής, της ρυπαρότητας και της παρακμής της, εντούτοις, μέσα στο έργο ανιχνεύονται βαθύτερες υπαρξιακές ροπές καθώς και η εξωτερίκευση εσωτερικών αναγκών. Αυτή η διάσταση του έργου του υπερβαίνει την ιστορικότητά του και οι στίχοι του συγκινούν δραστικά τον σύγχρονο αναγνώστη, ο οποίος προσεγγίζει το έργο του, ενδεχομένως, χωρίς τη γνώση των ιστορικών συνθηκών της μεταπολεμικότητας.
Επισκοπώντας την εργογραφία του, στις πρώιμες συλλογές του, Εποχές και Παρενθέσεις, ανιχνεύεται το πολιτικό-αγωνιστικό περιεχόμενο, η ερωτική διάθεση καθώς και η τυραννία της μνήμης. “Εμείς αγαπήσαμε. Εμείς προσευχόμαστε πάντοτε. Εμείς μοιραστήκαμε το ψωμί και τον κόπο μας.”
Στις τρεις Συνέχειες η διάψευση των οραμάτων επικυρώνεται πλέον από το περιθώριο της πολιτικής δράσης· με κρυπτικότητα και ειρωνική διάθεση, συγκρούεται με αυτούς, με τους οποίους μέχρι πρότινος διεξήγε κοινό ιδεολογικό αγώνα. «Ανία, πόθοι, όνειρα, συναλλαγές, εξαπατήσεις/ Κι αν σκέφτομαι είναι γιατί η συνήθεια είναι πιο προσιτή από τη τύψη.» Σύμφωνα με τον Δ. Ν. Μαρωνίτη, συνεκτικός άξονας των δυο αυτών βασικών ποιητικών κύκλων είναι η αντίσταση του Αναγνωστάκη στο χρόνο και στις ευτελιστικές αλλοιώσεις που συνεπιφέρει η πρόοδός του.
Τέλος, τα ποιήματα του Στόχου φέρουν εντονότερο πολιτικό-ιδεολογικό πρόσημο. Μάλιστα, ο μέχρι τότε χαμηλόφωνος και πικρός τόνος γίνεται καθαρός και σκληρός η θλίψη μετουσιώνεται σε εμφατική και σαρκαστική ειρωνεία. Επιλέγεται η κατά μέτωπο σύγκρουση με τη κοινωνική σήψη και αποσάθρωση, «όσο πιο φωναχτά εναντίον του κατεστημένου» – σύμφωνα με τον ίδιο, με στόχο την αποκάλυψη της αλήθειας.
της Βασιλικής Καϊσίδου 16-2-2015 “Μανόλης Αναγνωστάκης – Τα ποιήματα https://artic.gr/manolis-anagnostakis-ta-poihmata/
Στο παιδί μου…
Στο παιδί μου δεν άρεσαν ποτέ τα παραμύθια
Και του μιλούσανε για Δράκους και για το πιστό σκυλί/Για τα ταξίδια της Πεντάμορφης και για τον άγριο λύκο
Μα στο παιδί δεν άρεσαν ποτέ τα παραμύθια
Τώρα τα βράδια, κάθομαι και του μιλώ/Λέω το σκύλο σκύλο, το λύκο λύκο, το σκοτάδι σκοτάδι,/Του δείχνω με το χέρι τους κακούς, του μαθαίνω/Ονόματα σαν προσευχές, του τραγουδώ τους νεκρούς μας.
Α, φτάνει πια! Πρέπει να λέμε την αλήθεια στα παιδιά.
