Ο Μάρκος Βαλέριος Μαρτιάλης (Marcus Valerius Martialis, 1 Μαρτίου 40 – 104) ήταν Ρωμαίος ποιητής από την Ισπανία, περισσότερο γνωστός από τα δώδεκα βιβλία επιγραμμάτων, τα οποία εκδόθηκαν στη Ρώμη μεταξύ του 86 και του 103, κατά τη διάρκεια της βασιλείας των αυτοκρατόρων Δομιτιανού, Νέρβα και Τραϊανού. Τα επιγράμματα ήταν σύντομα ποιήματα, που περιείχαν εύστροφα και καυστικά διατυπωμένη μία ιδέα.
Γεννημένος στην Ισπανία, υπερηφανευόταν πως είχε κελτικές και ιβηρικές ρίζες. Ωστόσο, ήταν εκ γενετής Ρωμαίος πολίτης και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Ρώμη, υπό την προστασία διάφορων αριστοκρατικών οικογενειών. Στα ποιήματά του, που είναι συγκεντρωμένα σε δώδεκα βιβλία, σατιρίζει τη ζωή στην πόλη της Ρώμης και τις σκανδαλώδεις πράξεις των γνωστών του, ενώ εξιδανικεύει την επαρχιακή του ανατροφή.
Είναι εύκολο στις δυσκολίες να περιφρονούμε τον θάνατο. Αλλά πραγματικά γενναίος είναι μόνο αυτός που αντέχει να ζει μια βασανισμένη ζωή.
Να είσαι χαρούμενος, αν είσαι σοφός.
Δεν είναι αυτός που κατασκευάζει είδωλα από χρυσό ή μάρμαρο που τα κάνει Θεούς, αλλά αυτός που γονατίζει μπροστά τους.
Ένας τίμιος άνθρωπος είναι πάντοτε παιδί.
Ζωή δεν είναι να ζεις, αλλά να είσαι καλά.
Κάποιοι είναι καλοί, κάποιοι είναι μέτριοι, οι περισσότεροι είναι κακοί.
Αν όντως η φήμη έρχεται μόνο μετά θάνατον, δεν βιάζομαι να την αποκτήσω.
Όποιος κάνει μεγάλα δώρα, περιμένει ανταπόδοση με μεγάλα δώρα.
Να έχεις σαν κανόνα να μην είσαι ποτέ υπερβολικά γοητευμένος.
Ένας αρχάριος πάντα συμπεριφέρεται άψογα.
Ένας πανούργος πανδοχέας στη Ραβέννα πρόσφατα με εξαπάτησε. Του ζήτησα κρασί με νερό και μου σέρβιρε σκέτο κρασί.
Αυτός που ζυγίζει το φορτίο του, μπορεί να το κουβαλήσει.
Κάθε επίγραμμα πρέπει να μοιάζει με μέλισσα: πρέπει να έχει κεντρί, μέλι και συντομία.
Τίποτε δεν είναι πιο πολύ εκτός τόπου και χρόνου από ένα εκτός τόπου και χρόνου γέλιο.
Η τύχη δίνει πάρα πολλά σε πολλούς, αρκετά σε κανέναν.
Ο καταμερισμός εργασίας την κάνει πιο σύντομη.
Αυτός που δεν αρνείται τίποτα, σύντομα δεν θα ‘χει τίποτα να αρνηθεί.
Ο τρόπος που πεθαίνουμε είναι πιο θλιβερός από τον ίδιο τον θάνατο.
