Το ακόλουθο άρθρο γράφτηκε με στοιχεία από το βιβλίο του Τάσου Βαφειάδη “Ιστορίες από τη μουσική πλευρά της ζωής” (Εκδόσεις Ζήτη, Δεκέμβριος 2020, Θεσσαλονίκη)
Όλοι και όλες έχουμε τραγουδήσει σε πάρτι γενεθλίων για να ευχηθούμε στο εκάστοτε τιμώμενο πρόσωπο. Και το ελληνικό τραγούδι γενεθλίων, αλλά και την αγγλόφωνη μελωδία που πάει: “Happy Birthday to you/happy birthday to you/happy birthday dear…/happy birthday to you”. Πόσοι, όμως, έχουν άραγε αναρωτηθεί ποια είναι η ιστορία αυτής της πολύ απλής και τόσο διάσημης μελωδίας;
Κάπου στα 1890 σε ένα νηπιαγωγείο στο Κεντάκι των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, μια νεαρή δασκάλα με το όνομα Πάτι Χιλ σκέφτηκε να γράψει ένα τραγουδάκι για να υποδέχεται κάθε πρωί τα παιδιά. Οι στίχοι του πήγαιναν ως εξής: “Good morning to you/good morning to you/good morning little children/good morning to all”. Η αδελφή της Πάτι, Μίλντρεντ Χιλ έγραψε στο πιάνο μια πολύ απλή μελωδία, τέτοια που να μπορεί να την τραγουδήσει κάθε μικρό παιδί. Τα παιδιά το αγάπησαν το τραγουδάκι. Το τραγουδούσαν σε διάφορες περιπτώσεις, αλλάζοντας κάθε φορά τα λόγια. Κάποια στιγμή καθιερώθηκαν οι στίχοι που ξέρουμε σήμερα και τραγουδάμε στα γενέθλια, και με αυτή την μορφή διαδόθηκε σε όλη την Αμερική (και κατόπιν, πέρα από το σύνορά της).
Οι δύο αδελφές Χιλ, Πάτι και Μίλντρεντ, ουδέποτε ασχολήθηκαν με κατοχύρωση πνευματικών δικαιωμάτων για το τραγούδι. Γι’ αυτό φρόντισε η τρίτη και νεότερη αδελφή τους, Τζέσικα. Τη δεκαετία του 1930, το τραγουδάκι που ιστορείται στο άρθρο, ακουγόταν μέχρι και σε μιούζικαλ, ενώ, παράλληλα, τυπωνόταν σε ευχετήριες κάρτες. Η Τζέσικα Χιλ, λοιπόν, φρόντισε να κινήσει τις διαδικασίες για την κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων, πράγμα που κατόρθωσε το 1935 μέσω της εταιρίας Summy Company.
Μισό αιώνα αργότερα, το 1988 η Warner Music εξαγόρασε την Summy Company, άρα και τη διαχείριση των δικαιωμάτων του τραγουδιού των αδελφών Χιλ. Εκείνη την εποχή κόστιζε περίπου 5 εκατομμύρια δολάρια. Επιτρεπόταν να τραγουδηθεί σε ιδιωτικά πάρτι γενεθλίων, αλλά η χρήση του σε δημόσιες εκδηλώσεις, παραστάσεις κλπ απαγορευόταν εκτός αν οι υπεύθυνοι της κάθε εκδήλωσης κατέβαλαν το σχετικό αντίτιμο.
Στα 2013 η Warner Music ζήτησε από την σκηνοθέτρια Τζένιφερ Νέλσον να πληρώσει 1.500 δολάρια, επειδή η τελευταία είχε χρησιμοποιήσει το τραγούδι σε ντοκιμαντέρ που η ίδια γύρισε με θέμα την ιστορία του τραγουδιού αυτού. Φυσικά, η Νέλσον απάντησε ασκώντας μήνυση στην εν λόγω εταιρία. Κέρδισε την δίκη και η εταιρία αναγκάστηκε να πληρώσει 14 εκατομμύρια δολάρια σε παραγωγούς που στο παρελθόν είχαν υποχρεωθεί να καταβάλουν δικαιώματα.
Τελικά, από το 2016 και μετά, το τραγούδι “Happy birthday to you/…” είναι δημοσίας χρήσης, οπότε ο καθένας και η καθεμιά είμαστε ελεύθεροι και ελεύθερες να το τραγουδάμε με την ψυχή μας, δίχως να δίνουμε λογαριασμό πουθενά!
Κώστας Μαζιώτης
