Κακά τα ψέμματα, σε κανέναν δεν αρέσει να πονάει. Σίγουρα όχι δίχως την θέλησή του ή της. Όλοι μας θα πούμε “δεν αντέχω, πονάει” είτε πρόκειται για σωματικό πόνο είτε για ψυχικό. Καθόλου παράλογο, μιας και, τόσο ο σωματικός όσο και ο ψυχικός πόνος, σε υπερβολικές δόσεις δύνανται να προκαλέσουν βλάβες στην υγεία μας.
Διόλου τυχαία, τα τελευταία χρόνια έχει εκτοξευθεί το δημόσιο ενδιαφέρον για συνταγές ευεξίας, ευζωίας, υγιεινής διατροφής, καθώς και για μεθόδους, πρακτικές και φιλοσοφικά συστήματα (γιόγκα, επικούρεια και στωική φιλοσοφία, βουδισμός κλπ). Αν με ρωτάς, όλα τα βρίσκω καλά και χρήσιμα και καλώς έχουν μπει στις ζωές μας. Παρατηρώ, όμως, κάτι παράδοξο· ο μέσος άνθρωπος δεν ικανοποιείται. Ενώ τα παραπάνω φιλοσοφικά συστήματα και πρακτικές προσφέρονται ώστε ο καθένας και η καθεμιά να είναι σε θέση να διαχειριστεί τον πόνο, εντούτοις, ο καθένας και η καθεμιά φαίνονται να μην αρκούνται σε αυτό, αλλά να επιθυμούν διακαώς να μην πονούν καθόλου. (Προφανώς, μιλάμε για τον ψυχικό πόνο).
Τα αγχολυτικά και τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα σημειώνουν ρεκόρ κατανάλωσης. Ειδικά με την πανδημία, την καραντίνα και όλα τα παρεπόμενα (μεγαλύτερη οικονομική ύφεση, ανασφάλεια καθημερινή, ανησυχητικές διεθνείς συγκυρίες) ο μέσος άνθρωπος αναμφισβήτητα νιώθει σαν φτερό στον άνεμο· δεν ξέρει πού πατά και πού βρίσκεται. Φυσικά, δεν αδικούμε κανέναν που ανησυχεί για το αύριο, αλίμονο. Όσο για τα φαρμακευτικά βοηθήματα, εφόσον παρέχονται με τη σύμφωνη γνώμη ειδικού γιατρού, σε αρκετές περιπτώσεις είναι χρήσιμα, αν όχι απαραίτητα.
Ένα ζήτημα που φαίνεται να έχει προκύψει, είναι ότι ο μέσος άνθρωπος φαίνεται έτοιμος να δεχτεί οτιδήποτε ώστε να μην πονέσει. Αυτή η “αλγοφοβία” (sic) τείνει να καταστεί ιδιότητα που χαρακτηρίζει κοινωνικά σύνολα και όχι απλά μεμονωμένες οντότητες. Το πρόβλημα έγκειται στις παραχωρήσεις που είναι δυνητικά διαθέσιμοι οι πολίτες να δεχθούν στο όνομα μιας “άνευ όρων ασφάλειας και ευεξίας”. Αντιλαμβανόμαστε, πιστεύω, το όλο διακύβευμα. Πολιτικά, κοινωνικά και προσωπικά.
Καλώς ή κακώς δεν γίνεται να υπάρξει ζωή δίχως πόνο, όπως δεν υπάρχει ζωή δίχως θάνατο. Πες το μεταφυσική, διαλεκτική ή όπως σε ευχαριστεί. “Αγαθά κόποις κτώνται” είπε κάποιος αρχαίος Έλληνας, ενώ ο Νίτσε όρισε ξεκάθαρα πως “ό,τι δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό”. Προφανώς, δεν είναι ζητούμενο να επιζητάς τον πόνο έτσι, δίχως κάποιο ζητούμενο. Ούτε να κάθεσαι να πονάς, μένοντας άπραγος. Απλά μην φοβάσαι, μήπως πονέσεις. Θα το αντιμετωπίσεις και αργά ή γρήγορα θα περάσει.
Κ. Μανουήλ
*αφορμή για το άρθρο στάθηκε η βιβλιοπαρουσίαση του Θανάση Δρίτσα στην ηλεκτρονική athensvoice, για το βιβλίο “Η κοινωνία της παρηγοριάς: ο πόνος σήμερα” του Κορεάτη φιλοσόφου Μπιουνγκ-Τσουλ Χαν, μια φιλοσοφική προσέγγιση για την αντίληψη του πόνου στις σύγχρονες κοινωνίες.
