Τα τελευταία χρόνια παρατηρώ – και με χαροποιεί, έχω να πω – το εξής φαινόμενο. Σε θεσμούς όπως τα Βραβεία Όσκαρ, τα Βραβεία Νόμπελ (λογοτεχνίας), όλο και περισσότερο βραβεύονται άνθρωποι από την “περιφέρεια” και όχι από τα “κέντρα” που δίνουν τον τόνο της πολιτισμικής δραστηριότητας και δημιουργίας. Λόγου χάρη, το φιλμ “Moonlight” προ πανδημίας βραβεύτηκε σε κάποιες από τις κύριες κατηγορίες των Όσκαρ, ενώ πέρυσι το Νόμπελ Λογοτεχνίας δόθηκε στον Τανζανό συγγραφέα Αμπντουλραζάκ Γκούρνα. Πολλοί, ωστόσο, αντέδρασαν στις βραβεύσεις αυτές: για το “Moonlight” πολλοί θεώρησαν ότι βραβεύτηκε σαν ένδειξη συμπάθειας στο κίνημα “I can’t breathe”, ενώ στην περίπτωση του Αμπ. Γκούρνα εκτιμούν ότι επιλέχθηκε επειδή είναι Αφρικανός και επειδή στα βιβλία του ασχολείται με την αποικιοκρατία και τις επιπτώσεις της στους γηγενείς πληθυσμούς. Με άλλα λόγια, οι σκεπτικιστές υποστηρίζουν ότι το πνεύμα της πολιτικής ορθότητας είναι που καθορίζει ποιοι θα διακρίνονται, όχι το έργο τους αυτό καθαυτό.
Έχω να πω τα εξής:
Πρώτον, όλες οι επιτροπές, όλοι οι εκλέκτορες, από την εποχή της κλασικής αρχαιότητας όπου δίνονταν βραβεία για τις καλύτερες τραγωδίες, μέχρι και σήμερα, είτε πρόκειται για ακαδημαϊκούς είτε για μια απλή επιτροπή ενός διαγωνισμού ζωγραφικής – όλες αυτές οι επιτροπές στην ουσία αποφασίζουν με κριτήρια υποκειμενικά: έτσι τους φάνηκε!
Δεύτερον, όταν ένας θεσμός αποφασίζει να τιμήσει έναν καλλιτέχνη ή μία καλλιτέχνιδα, το κάνει επειδή αφενός θέλει να τον ή την ανταμείψει για κάτι και αφετέρου επειδή θέλει να δηλώσει κάτι, να περάσει, δηλαδή, ένα μήνυμα. Στο δικό μου το βιβλίο (sic) ένα μήνυμα στήριξης στα θύματα ρατσισμού ή στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, είναι καλοδεχούμενο και με το παραπάνω.
Τρίτον, αλίμονο αν πρέπει να περιμένουμε κάθε βράβευση προκειμένου να πεισθούμε για το αν ένα βιβλίο, μια ταινία ή ένα τραγούδι έχουν ποιότητα. Ο Καβάφης και ο Καρυωτάκης δεν εκτιμήθηκαν πραγματικά όσο ζούσαν, μάλλον επικρίθηκαν, και αυτό τα λέει όλα.
Τέταρτον, όσο ανόητο είναι να εκτιμάς κάτι επειδή το δημιούργησε μέλος κάποιας κυνηγημένης μειονότητας, άλλο τόσο χυδαίο είναι να πιστεύεις και να λες ότι ο Ocean Vuong έκανε ντόρο επειδή μιλάει ανοιχτά για την σεξουαλική του ταυτότητα. Όταν κάτι ξεχωρίζει και έχει και διάρκεια, έ, πώς να το κάνουμε, δεν γίνεται να μην έχει αξία. (Επί τη ευκαιρία, το “Στη Γη είμαστε όλοι πρόσκαιρα υπέροχοι” είναι αριστούργημα)!
Κλείνοντας, έχω να θυμίσω κάτι που είχε πει ο Μάο Τσε Τουνγκ: Ας ανθήσουν χίλια λουλούδια! Υπάρχουν μέλισσες για όλα και το καθένα ξεχωριστά!
Εύβουλος
