Ο Τοποτηρητής παρουσιάζει δοκιμαστικά την πρώτη απόπειρα μιας σειράς πόντκαστ. Ελπίζω να το βρεις ενδιαφέρον. Πέρα από τον σύνδεσμο για το ηχογράφημα, θα παρατίθεται και το κείμενο για όποιον ή όποια προτιμά την ανάγνωση από την ακρόαση. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Ντάνο Μηνιάδη για την παραχώρηση της ηχογράφησής του
Στον τρόμο στο κενό ήρθε και προστέθηκε ο τρόμος στην πλήξη.
Η τεχνητή ανάγκη απόκτησης υλικών αγαθών συμπληρώθηκε από την τεχνητή ανάγκη βίωσης εμπειριών. Ο άνθρωπος στη μεταμοντέρνα συνθήκη νιώθει υποχρεωμένος να καταναλώνει εμπειρίες μαζί με έξυπνα gadgets και εφαρμογές. Η εμπορική οικονομική εκμετάλλευση του κυβερνοχώρου αποτελεί την έμπρακτη διάψευση της Ρόζας Λούξεμπουργκ όταν προφήτευε ότι ο καπιταλισμός να καταρρεύσει όταν στερέψουν οι πηγές φυσικών πόρων και αγαθών. Όπως βλέπουμε επινοήθηκαν νέα παιδία πλουτισμού από άυλα προϊόντα. Πλέον ο άνθρωπος καταναλώνει γιατί νιώθει, όπως προείπα την υποχρέωση – γιατί δεν αποτελεί φυσική ανάγκη – να καταναλώσει εμπειρίες και να αποκτήσει βιώματα ξένα συνήθως ως προς την ιδιαίτερη φύση του. Να τονιστεί ότι ως “ιδιαίτερη φύση” εννοώ τα χαρακτηριστικά και την ψυχοσύνθεση κάθε ανθρώπου ξεχωριστά, και όχι κάποια δήθεν έμφυλη ή άλλη γενική ανθρώπινη φύση.
Ως αποτέλεσμα της συνεχούς αναζήτησης βιωμάτων προς κατανάλωση, ο άνθρωπος αποξενώνεται και από την ίδια την διαδικασία του βιώματος. Κατά συνέπεια αποξενώνεται από οτιδήποτε τον περιβάλλει, με την αποστασιοποίηση να παύει να αποτελεί ανάγκη προκειμένου να κριθούν πράγματα και καταστάσεις πιο ψύχραιμα. Αντίθετα μετατρέπεται σε επιζητούμενη σταθερή κατάσταση. Δυστυχώς τούτο οδηγεί στην απάθεια, την περιχαράκωση του ατόμου και το κλείσιμο του στον ίδιο του τον εαυτό και εν τέλει στην έκπτωση του ανθρώπου ως αυταξία.
Ο καταλύτης για την αποξένωση από το επιζητούμενο κατά τα άλλα βίωμα είναι η συνεχής παροχή νέων, προς κατανάλωση, εμπειριών και η ιλιγγιώδης ταχύτητα μεταφοράς από το ένα προϊόν-εμπειρία στο επόμενο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο ωκεανός πληροφοριών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με αποκορύφωμα το αέναο σκρολάρισμα στην εφαρμογή Tik tok.
Ως μόνη λύση, προκρίνεται η επιβράδυνση. Δεν πρέπει να λογίζεται ως πισωγύρισμα. Είναι σύμφωνη με τη ρήση του Ηρακλείτου, σύμφωνα με την οποία η αλλαγή είναι η μόνη σταθερά. Η ασυμφωνία της επιβράδυνσης με το ζητούμενο της συνεχούς ανάπτυξης του καπιταλισμού, ποσώς μας ενδιαφέρει. Εξαιτίας της επιθυμίας για συνεχή ανάπτυξη φτάσαμε σε αυτή την τρομακτική κατάσταση και όποιος μελετήσει τα αίτια που οδήγησαν το σύστημα κάθε φορά σε κάποια από τις κρίσεις του, δύναται να πεισθεί.
Δεν είναι ασυμβίβαστη η επιβράδυνση με την σοσιαλιστική επισκόπηση της ιστορίας ως μία πορεία προόδου. Είναι ξένη μόνο με την υποτιθέμενη ανάγκη για τεχνολογική ανάπτυξη ως μέσο για τη χειραφέτηση της εργατικής τάξης και, συνεπώς, των μαζών. Παραπέμπουμε τον αναγνώστη στο κείμενο του Πολ Λαφάργκ με τίτλο: “Δικαίωμα στην τεμπελιά”. εκεί ο αναγνώστης θα βρει όλα τα επιχειρήματα που αποδεικνύουν ότι, ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να επιτρέπει στον άνθρωπο να μην εργάζεται περισσότερο από τρεις ώρες την ημέρα. Για όλα αυτά μόνη λύση προτείνουμε την επιβράδυνση, αλλά δεν τρέφουμε αυταπάτες. Δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτή. Αυτό οφείλεται στο ότι οι έχοντες πλεόνασμα αγοραστικής δύναμης δεν επιθυμούν ή, ίσως κάποιοι, δεν μπορούν ψυχικά να αρκεστούν στα απαραίτητα και λίγο, έστω, παραπάνω. Εννοείται δεν γίνεται λόγος για τους πολυεκατομμυριούχους. Αυτοί δεν είναι σε θέση να καταλάβουν, για τί πράγμα τους μιλάμε. Φυσικά υπάρχουν πάντα οι περιπτώσεις, σαν εκείνη του μικροαστού μπακάλη που ονειρεύεται να αποκτήσει αλυσίδα σούπερ μάρκετ.
Αλλά ποτέ δεν ξέρεις.
Κώστας Μαζιώτης
