Μια φράση

Χθες είδα και το τελευταίο επεισόδιο της ελληνικής αστυνομικής σειράς Έτερος Εγώ: Χαμένες Ψυχές. Όπως αγάπησα την ταινία που προηγήθηκε, έτσι αγάπησα και αυτή την σειρά, ενώ σύντομα θα προχωρήσω στον επόμενο κύκλο, το Έτερος Εγώ: ΚάθαρσηΚάθαρσις).

Προσωπικά, βρίσκω ευφυέστατη την ιδέα κατά συρροήν δολοφόνων των οποίων τα εγκλήματα ακολουθούν μοτίβα στηριγμένα σε αρχαιοελληνικούς μύθους. Στην ταινία, οι φόνοι σχετίζονται με ρητά του φιλοσόφου Πυθαγόρα, μιας μορφής που για κάποιους βρίσκεται στην ομιχλώδη περιοχή του μύθου, καθώς η ύπαρξή του αμφισβητείται από αρκετούς. Στον κύκλο Χαμένες Ψυχές το μοτίβο είναι οι άθλοι που πραγματοποίησε ο Θησέας στο ταξίδι του από την Τροιζήνα, όπου μεγάλωσε με την μητέρα του Αίθρα, προς την Αθήνα στην οποία θα συναντούσε τον πατέρα του Αιγαία, τον βασιλιά των Αθηνών.

Αναρωτιέμαι πόσο συχνό είναι το φαινόμενο των κατά συρροήν δολοφόνων στην Ελλάδα. Υπήρχε κάποτε η διαβόητη Εταιρεία Δολοφόνων, υπήρχαν και οι Σατανιστές της Παλλήνης, αλλά πέραν τούτων, το εν λόγω φαινόμενο, μάλλον σπανίζει στην χώρα μας. Προσωπικά δεν με πειράζει αν αυτή η λεπτομέρεια στερεί αληθοφάνεια· στόχος στην μυθοπλασία δεν είναι να πεις τι συνέβη, αλλά τι θα μπορούσε να συμβεί, το “εικός” όπως θα έλεγε και ο Θουκυδίδης, ας μην έγραψε μυθοπλασία. Το ζητούμενο είναι να παρουσιάσεις τα ιστορούμενα με τρόπο αληθοφανή, ακόμα και αν τα ίδια τα ιστορούμενα δεν έχουν συμβεί ή υπάρξει ποτέ.

Κάτι που με ενθουσίασε, ήταν η παρεμβολή της παρουσίασης των συμβολισμών που κρύβονται πίσω από τον μύθο. Συγκεκριμένα, οι άθλοι του Θησέα στο ταξίδι του, αλλά και ο άθλος του φόνου του Μινώταυρου, παρουσιάζονται ως στάδια μύησης του Θησέα σε μια τελετή ενηλικίωσης, αυτοσυνειδητοποίησης και φώτισης, σαν τα στάδια από τα οποία περνούσαν οι μυημένοι στα Ελευσίνια Μυστήρια.

Όμως, ο πραγματικός λόγος ύπαρξης αυτού του κειμένου είναι μια φράση που ακούγεται στο τελευταίο επεισόδιο του κύκλου. “Θανείν πέπρωται άπασι”. Αποδίδεται στον Πυθαγόρα και στα νέα ελληνικά μεταφράζεται ως “όλοι είναι γραφτό να πεθάνουν”. Εκτιμώ ότι μπορεί να αποδοθεί και ως “όλα κάποτε θα χαθούν. Η άποψή μου στηρίζεται στο “άπασι”, τύπος της δοτικής πληθυντικού του “άπας” αρσενικό/θηλυκό, αλλά και του ουδέτερου “άπαν”. Βέβαια, η ίδια άποψη χωλαίνει, καθώς, αν ο Πυθαγόρας ή όποιος, τέλος πάντων, το έγραψε, ήθελε να πει “όλα προορίζονται να χαθούν”, αντί για “θανείν” θα έγραφε “απολέσθαι” λόγου χάρη. Όπως και να ‘χει η φράση δεν χάνει το ουσιαστικό μήνυμά της, που δεν είναι άλλο παρά μια υπενθύμιση για το εφήμερο της ύπαρξης. Κάτι με το οποίο, μες στη θολούρα και την βιάση της καθημερινότητας, αποφεύγουμε να αναμετρηθούμε.

Ο μόνος άνθρωπος που έχω γνωρίσει, ο οποίος να φαίνεται ότι έχει αναμετρηθεί με την σκέψη του εφήμερου, ήταν ο αγαπημένος και σεβαστός φίλος μου Μάκης Χατζηιγνατιάδης. Το διάστημα που με τίμησε με την παρέα του, είχα την τύχη να συνυπάρξω με έναν τοις πράγμασι φιλόσοφο. Έχω χάσει τα ίχνη του και λυπάμαι πολύ γι’ αυτό. Ελπίζω να είναι καλά και ρουφάει το μεδούλι της ζωής. Του αφιερώνω το κείμενο τούτο.

Βελισσάρης Ουρανός

Πυθαγόρας