Δώδεκα αποφθέγματα του Ντενί Ντιντερό

Ο Ντενί Ντιντερό (Denis Diderot, 5 Οκτωβρίου 1713 – 31 Ιουλίου 1784) ήταν Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας.

Γιος ενός σιδερά από την πόλη Λανγκρ (Langres), διδάχθηκε από Ιησουίτες κληρικούς και σπούδασε στη Σορβόνη, από όπου αποφοίτησε το 1732 ως νομικός. Ο Ντιντερό έχασε όμως το ενδιαφέρον του για το νομικό επάγγελμα και προτίμησε να ασχοληθεί με γλώσσες, λογοτεχνία, φιλοσοφία και μαθηματικά. Αναδείχθηκε σε επιφανή φιλόλογο, φιλόσοφο και συγγραφέα ενώ ήταν εμπνευστής και ηγέτης της προσπάθειας για συγγραφή της «Εγκυκλοπαίδειας» από το 1746 μέχρι το 1780. Σε όλα τα έργα του διέδιδε το πνεύμα του διαφωτισμού, άθεος και υλιστής ο ίδιος, ενάντια στη δεισιδαιμονία και τη θρησκοληψία. Μαζί με τον Βολταίρο και τον Ρουσσώ θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους συγγραφείς του 18ου αιώνα. Τα μυθιστορήματά του διαβάζονται ακόμα και τον 21ο αιώνα. Έγραψε ακόμα θεατρικά έργα και κριτικές εργασίες.

Η τσαρίνα Αικατερίνη της Ρωσίας τον κάλεσε να υποβάλει προτάσεις για το εκπαιδευτικό σύστημα της Ρωσίας και γι’ αυτό ο Ντιντερό έμεινε στα χρόνια 1773-1774 στην Πετρούπολη. Στα ύστερα δημοσιεύματά του ασχολήθηκε επίσης με πολιτικά ζητήματα και θεωρείται από τους πνευματικούς πατέρες της επερχόμενης γαλλικής επαναστάσεως.

Φυλαχτείτε απ’ αυτόν που λέει ότι τα πράγματα πρέπει να μπουν σε τάξη. Το να βάζεις πράγματα σε τάξη σημαίνει επίσης να θέτεις άλλους ανθρώπους υπό τον έλεγχό σου.

Τα συγκρατημένα πάθη κάνουν συνηθισμένους ανθρώπους.

Ο φιλόσοφος δεν σκότωσε ποτέ κανέναν ιερέα, όμως ο ιερέας έχει σκοτώσει πάρα πολλούς φιλοσόφους.

Η αδιαφορία κάνει τους σοφούς και η αναισθησία τα τέρατα.

Καταπίνουμε με απληστία κάθε ψέμα που μας κολακεύει, αλλά την αλήθεια που μας φαίνεται πικρή την παίρνουμε με μικρές γουλιές.

Η ζωή θα ήταν μια πολύ ευχάριστη κωμωδία, αν δεν είχαμε έναν ρόλο σ’ αυτήν.

Με τον όμοιο η εκδίκηση είναι αμφίβολη. Με τον ανώτερο είναι αφέλεια. Με τον κατώτερο είναι ανανδρία.

Ένας άνθρωπος των γραμμάτων μπορεί να έχει μια ερωμένη που να γράφει βιβλία, αλλά χρειάζεται μια σύζυγο που να ράβει πουκάμισα.

Τα πάθη ανυψώνουν τον άνθρωπο σε ανώτερα επίπεδα.

Η ηθική και η αρετή δεν είναι υποχρεωτικές παρά μόνο σ’ αυτούς που υπακούν.

Η ευγλωττία δεν είναι παρά η τέχνη να διανθίζεις τη λογική.

Οι κύκνοι έχουν ένα ύφος σαν να είναι υπεροπτικοί, ηλίθιοι και μοχθηροί, τρία προσόντα που ταιριάζουν πολύ μεταξύ τους.