Δέκα τέσσερα αποφθέγματα του Τέοντορ Αντόρνο

Ο Τέοντορ Λούντβιχ Βισενγκρούντ-Αντόρνο (11 Σεπτεμβρίου 1903 – 6 Αυγούστου 1969) ήταν Γερμανός, εβραϊκής καταγωγής, διεθνούς φήμης κοινωνιολόγος, φιλόσοφος, μουσικολόγος, και συνθέτης. Ήταν μέλος της Σχολής της Φρανκφούρτης μαζί με τους Μαξ Χορκχάιμερ, Βάλτερ Μπένγιαμιν, Χέρμπερτ Μαρκούζε, Γιούργκεν Χάμπερμας και άλλους. Ήταν επίσης Μουσικός Διευθυντής στο «Ραδιοφωνικό Εγχείρημα» (αγγλικά: Radio Project) από το 1937 μέχρι το 1941 στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στο βιβλίο Η διαλεκτική του Διαφωτισμού (Dialektik der Aufklärung), το οποίο αγνοήθηκε εντυπωσιακά μέχρι την αναδημοσίευσή του το 1969, ο Αντόρνο και ο Χορκχάιμερ υποθέτουν ότι υπάρχει μια δυναμική μέσα στον πολιτισμό που τείνει προς την αυτοκαταστροφή. Υποστηρίζουν ότι η έννοια του λόγου μεταμορφώθηκε σε μια παράλογη δύναμη από τον Διαφωτισμό. Ως συνέπεια, ο Λόγος ήλθε να κυριαρχήσει όχι μόνο πάνω στη φύση, αλλά και πάνω στην ίδια την ανθρωπότητα. Και είναι αυτή η συνειδητοποίηση της ανθρωπότητας που ταυτοποιήθηκε ως η πρωταρχική αιτία του Φασισμού και άλλων ολοκληρωτικών καθεστώτων. Συνεπώς, ο Αντόρνο δεν θεωρούσε τον ορθολογισμό ως έναν δρόμο προς την απελευθέρωση του ανθρώπου. Για τον λόγο αυτό στράφηκε προς τις τέχνες.


Το να λες «εμείς» και να εννοείς «εγώ» είναι μια από τις πιο ακατανόητες προσβολές.

Ελευθερία δεν είναι να διαλέγεις ανάμεσα στο μαύρο και το άσπρο, αλλά να μπορείς να αποκηρύσσεις τέτοιες επιλογές.

Αγάπη μπορείς να βρεις μόνο εκεί όπου μπορείς να αφήσεις τον εαυτό σου να φανεί αδύναμος χωρίς να προκαλέσεις κάποιον να το εκμεταλλευτεί για να σου επιβληθεί.

Συμβουλή προς τους διανοουμένους: μην επιτρέπετε σε κανέναν να σας εκπροσωπεί.

Ο σκοπός της τέχνης σήμερα είναι να φέρει το χάος στην τάξη.

Ένα μεγάλο έργο διακρίνεται για την ιδιομορφία του. Ξεχωρίζει δηλαδή στο μέτρο που ο δημιουργός του αρνείται να μιμηθεί μια μορφή ή να συμβιβαστεί με την ομοιομορφία.

Το να γράφεις ποίηση μετά το Άουσβιτς είναι βάρβαρο.

Όταν όλες οι πράξεις είναι μαθηματικά υπολογισμένες, προσλαμβάνουν μια ηλίθια ποιότητα.

Η φυσιολογικότητα είναι θάνατος.

Η τέχνη είναι μαγεία απελευθερωμένη από το ψέμα ότι είναι αλήθεια.

Ο μοντερνισμός είναι ένα ποιοτικό, όχι χρονολογικό είδος.

Δεν έχουμε μεγάλη ανάγκη από προφήτες που είναι συγχρονισμένοι με την κοινωνία τους.

Η τέχνη στο σύνολό της είναι ένας γρίφος. Ή, για να το πούμε αλλιώς, η τέχνη εκφράζει κάτι ενώ ταυτόχρονα το κρύβει.

Η αγκίθα στο μάτι σου είναι ο καλύτερος μεγεθυντικός φακός.