Primo Levi, 1919-1987
Ιταλοεβραίος λογοτέχνης και επιζήσας του Ολοκαυτώματος. Το πιο γνωστό βιβλίο του είναι το συγκλονιστικό «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος» (1947) όπου αφηγείται την εμπειρία του από το Άουσβιτς όπου ήταν κρατούμενος από τα τέλη του 1943 έως τον Ιανουάριο του 1945.
Με εκπλήσσει συνεχώς η απανθρωπιά του ανθρώπου προς τον άνθρωπο.
Υπάρχει το Άουσβιτς, και έτσι δεν μπορεί να υπάρχει Θεός.
Τα τέρατα υπάρχουν, αλλά αριθμητικά είναι πολύ λίγα για να είναι πραγματικά επικίνδυνα. Πιο επικίνδυνοι είναι οι γραφειοκράτες που είναι έτοιμοι να υπακούσουν και να ενεργήσουν χωρίς πολλές ερωτήσεις.
Μια χώρα θεωρείται πολιτισμένη όταν η σοφία και η αποτελεσματικότητα των νόμων της εμποδίζουν τους αδύναμους να γίνουν υπερβολικά αδύναμοι και τους δυνατούς υπερβολικά δυνατοί.
Ο καθένας είναι ο Εβραίος κάποιου άλλου.
Είμαι πεπεισμένος ότι ο άνθρωπος, από βιολογική άποψη, είναι προορισμένος για τη δραστηριότητα η οποία αποβλέπει σε κάποιο σκοπό και ότι η αδράνεια ή η άσκοπη εργασία (όπως το Arbeit του Άουσβιτς) προκαλεί ατροφία και θλίψη.
Εμείς που επιβιώσαμε από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης δεν είμαστε πραγματικοί μάρτυρες. Είμαστε εκείνοι που είτε από επιτηδειότητα είτε από τύχη, δεν φτάσαμε ποτέ στο έσχατο σημείο. Αυτοί που έφτασαν εκεί και έχουν δει το πρόσωπο της Γοργούς, δεν επέστρεψαν, ή επέστρεψαν βουβοί.
Η καταστροφή και ο θάνατος ήταν η μόνη δύναμη γύρω μας.
(στο Άουσβιτς, από το «Εάν αυτό είναι άνθρωπος»)
Πρέπει λοιπόν να δυσπιστούμε απέναντι σε αυτούς που προσπαθούν να μας πείσουν με μέσα διαφορετικά από τη λογική, δηλαδή στους χαρισματικούς ηγέτες.
Επειδή είναι δύσκολο να διακρίνουμε τους αληθινούς προφήτες από τους ψεύτικους, ας δυσπιστούμε απέναντι σε όλους.
