“Αρχές του 20ού αιώνα, η ελληνική ύπαιθρος μοιάζει να συντηρείται από τις στερεοτυπικές, παραδοσιακές της αρχές, ενώ γύρω της όλα αλλάζουν. Η σκληρή εδώ ηθογραφία του Θεοτόκη προκαλεί με τη θεματική της αποδεικνύοντας ότι το είδος που πιστά υπηρέτησε (παράλληλα με τις άλλες ενασχολήσεις του περί τη γραφή) είναι αυτό που τον ανέδειξε σε σημαντικό εκπρόσωπο της ρεαλιστικής/νατουραλιστικής ηθογραφίας. Μπορεί η Αγάπη παράνομη να μη φτάνει τις νουβέλες Κατάδικος και Η τιμή και το χρήμα ή το μυθιστόρημα Οι σκλάβοι στα δεσμά τους, σε πληρότητα θεματική (εκεί άλλωστε υπήρχε η δυνατότητα, λόγω είδους, μιας ευρύτερης ανάπτυξης και ανάλυσης χαρακτήρων), ωστόσο είναι ενδεικτική της ικανότητας του Θεοτόκη να αποδίδει σε μικρή έκταση το ήθος της εποχής του όσο και ό,τι υποφώσκει μέσα του ως ανανέωσή του ή ως ανατροπή του, κυρίως όμως να αποσείει από αυτό την όποια ωραιοποίηση και εξιδανίκευση. Αν οι λογοτεχνικές περσόνες του Στάθη και της Διαμάντως είναι αντιπροσωπευτικές και όχι ακραίες (η ηθογραφία επιμένει να αποτυπώνει χαρακτηριστικούς τύπους ανθρώπων), τότε αφενός αποκαλύπτεται η ενδοοικογενειακή σεξουαλική βία ως μια παράμετρος της κατά τα άλλα ηθικής κοινωνίας της υπαίθρου, και αφετέρου αμφισβητείται μέσα από συγκεκριμένες συμπεριφορές η απόλυτη κυριαρχία του αρσενικού στην πατριαρχική κατά τα άλλα οικογένεια.”
(Διώνη Δημητριάδου, Bookpress, 5/6/2022) «Αγάπη παράνομη» του Κωνσταντίνου Θεοτόκη (bookpress.gr)
Η Αγάπη παράνομη γράφτηκε στις αρχές του 20ού αιώνα και εκτυλίσσεται στον Δαφνύλα της Κέρκυρας, με κεντρικούς ήρωες τα μέλη της αγροτικής οικογένειας Θεριανού. Όλα αρχίζουν όταν ο Στάθης Θεριανός προτείνει στη γυναίκα του, Διαμάντω, να παντρέψουν τον γιο τους, Γιώργη, με τη Χρυσαυγή, κόρη της οικογένειας Ασπρέα. Παρά τις επιφυλάξεις της Διαμάντως, το συνοικέσιο ευοδώνεται. Τη μέρα όμως που οι δύο οικογένειες συναντιούνται στο σπίτι του Ασπρέα για τα «γνωρίσματα», αποκαλύπτονται τα βαθύτερα αίτια των προθέσεων του Στάθη. Μια θρυαλλίδα σιγοκαίει τα σωθικά του, ο πόθος του για τη Χρυσαυγή ‒ ένας κρυφός έρωτας που θα εξελιχθεί σε ακραίο πάθος.
Ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης έγραψε το εκτενές αυτό διήγημα το 1906, αλλά παρέμεινε ανέκδοτο μέχρι το 1977, οπότε αποκαταστάθηκε και εκδόθηκε με την επιμέλεια του Φίλιππου Βλάχου. Η νέα έκδοση, συμπληρωμένη πλέον με την εργοβιογραφία του συγγραφέα, αναδεικνύει και πάλι ένα κείμενο που συγκλονίζει, ένα έργο αμείωτης δραματικής έντασης, μια περίτεχνη ανατομία των ανθρώπινων παθών.
Ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης γεννήθηκε στην Κερκύρα το 1872, όπου και πέθανε το 1923. Εισηγητής του κοινωνιστικού μυθιστορήματος, πολυσχιδής (ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη του λόγου), αποτέλεσε μία από τις δεσπόζουσες φυσιογνωμίες των γραμμάτων μας στα τέλη του 19ου και, κυρίως, στις αρχές του 20ού αιώνα.
Κυριότερα έργα του: Η τιμή και το χρήμα, Κατάδικος, Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα, Οι σκλάβοι στα δεσμά τους, Κορφιάτικες ιστορίες, Πίστομα, Απελλής, Αγάπη παράνομη κ.ά.
